Pse ilirët dominuan Perandorinë Romake (përfshirë Perandorinë Romake të Lindjes) me 28 Perandorë, nga shekulli III deri në vitet 600 të erës sonë?

Kjo jep nje shpjegim logjik dhe a lidhet disi me rëndësinë e pashallarëve shqiptarë në Perandorinë Osmane pas përmbysjes se Konstandinopojes ne v.1454,sepse Arbenoret ishin dominant ne te gjith teritorin e Ballkanit!.

Roma kishte filluar të zgjerohej menjëherë pas themelimit të Republikës Romake në shekullin e 6-të para Krishtit, megjithëse nuk u zgjerua jashtë Gadishullit Italian deri në shekullin III para Krishtit.Lufta civile përfshiu shtetin romak në mesin e shekullit I para Krishtit, fillimisht midis Jul Cezarit dhe Pompeut, dhe më në fund midis Oktavianit dhe Mark Antonit. Antoni u mund në Betejën e Actium te Ambrakise ne Prevezen e sotme duke Permbysur Perandorin Egjiptjane te Kleopatres, e cila kishte prejardhje nga Ptolemi (Gjeneral i ushtrise)se Aleksandrit te Madh te Maqedonise Antike,në 31 para Krishtit.

Oktaviani i ndoqi ata dhe i mundi forcat e tyre në Aleksandri më 1 gusht 30 pes—pas së cilës Antoni dhe Kleopatra kryen vetëvrasje.

Në vitin 27 para Krishtit, Senati e bëri Oktavianin imperator (“komandant”) duke filluar kështu Principatin, epokën e parë të historisë perandorake romake që zakonisht daton nga 27 para Krishtit deri në 284 pas Krishtit; më vonë i dhanë emrin August, “i nderuari”. Të gjithë perandorët e mëvonshëm e morën këtë emër si titullin perandorak Augustus.

Është komplekse.

Sidomos Qyteti Sirmium i Perandorise Ilire,ishte nje Qytet shum i rendesishem për Romaket,dhe po nga ky qytet sherbyen si Perandor Romak gati 300 vjet me rradh.Fiset kryesore Ilirike ne kete rajone ishin Dallmatet dhe Liburnet.

Pra, në thelb Iliria shërbeu si terreni kryesor i rekrutimit për Perandorinë Romake që nga shekulli II (para Krishtit),e në vazhdim.

Ky rajon i rrethuar më lart ishte bërë “zona e rrezikut” kryesore për Perandorinë. Më parë, lumi Rhine kishte qenë pjesa më e fortifikuar e Perandorisë dhe legjionet më të mira (dhe shumica e legjioneve) ishin vendosur atje.

Me rritjen e Perandorisë, Danubi dhe Iliria u bënë qendra e re e luftës romake. Dakët, gotët dhe shumë fise më të vogla do të kalonin në territorin romak për të bastisur qytete dhe qyteza.
Kështu Roma filloi të stacionojë një numër të madh legjionesh në zonë dhe gjithashtu filloi të rekrutonte nga zona – gjë që e bëri ristafimin e legjioneve më të lirë dhe më të lehtë. Para shumë kohësh, këto legjione ishin qendra e Perandorisë.

Kjo është një pikë thelbësore për të kuptuar – Legjionet ishin GJITHÇKA në Romë. Ju mund të jeni perandori më i urryer ndonjëherë, por nëse legjionet ju pëlqenin, atëherë pushteti ishte i sigurt – anasjelltas, edhe një Perandor shumë i dashur mund të vritej shpejt nëse i mungonte mbështetja nga legjionet.

• Fuqia e Romës rrotullohej rreth legjioneve dhe shumë Perandorë u bënë Perandorë vetëm sepse legjionet vendosën se e pëlqenin atë.
• Legjionet në Iliri dhe përgjatë Danubit dhe lumit Sava,nuk bënin shaka.
• Kishte shumë prej tyre
• Ata kishin shumë përvojë pas viteve të luftës
• Ata ishin shumë afër Romës

Nëse legjionet e Danubit do të donin, ata mund të marshonin në Romë dhe të instalonin një Perandor të pakundërshtueshëm. Legjionet Lindore dhe Rhein ishin më larg dhe shpesh më pak në numër.

Pastaj kemi krizën e shekullit të 3-të e cila pa një derë rrotulluese të Perandorëve. Disa sunduan për vetëm javë përpara se të vriteshin dhe zëvendësoheshin. Në këtë kaos nuk kishte “trashëgim” të fronit – jo thjesht e merrnjin fronin kur Legjionet vendosën si donin ato.

Legjionet ilire padyshim zgjodhën perandorët ilirë dhe kjo çoi në një dyndje të tyre. Ja disa Pernador kryesor te Ilirise te cilet ishin perandorët e vetëm të mëdhenj të epokës Ilire.

• Klaudi Gotik
• Aureliani
• Probus
• Diokleciani

Perandorët ilirë vazhduan të dominojnë sepse legjionet ilire vazhduan të ishin më të rëndësishmit në Perandori.

LINKU: SAQET VEJSELI