Ndërgjegja intelektuale e Dimitrije Tucović më 1914: Një zë kundër tjetërsimit të historisë dhe ekspansionizmit serb ndaj shqiptarëve

Në fillim të shekullit të XX-të, kur nacionalizmi ballkanik po shndërrohej në një mjet për pushtime territoriale, social-demokrati i shquar serb, Dimitrije Tucović, publikoi veprën e tij monumentale “Sërbia dhe Shqipëria” (1914). Ky punim mbetet deri më sot një dëshmi e rrallë e ndërgjegjes intelektuale, ku një autor serb demaskon me guxim politikat aneksuese të borgjezisë së vendit të tij dhe tentativat pseudoshkencore për të mohuar identitetin kombëtar shqiptar.

Mbrojtja e figurës së Skënderbeut dhe demaskimi i “Balkanicus-it”

Tucović i kushton një vëmendje të veçantë mënyrës se si elita serbe e kohës përpiqej të minimizonte rëndësinë historike të shqiptarëve. Ai sulmon drejtpërdrejt teoritë e autorit me pseudonimin “Balkanicus” (Stojan Protić), i cili pretendonte se shqiptarët nuk kishin njohuri për heroin e tyre kombëtar, Gjergj Kastrioti-Skënderbeun.

Tucović e hedh poshtë këtë pretendim me një argument të thjeshtë dhe autentik: gjatë qëndrimit të tij në Elbasan, ai dëshmon se kishte mësuar një këngë popullore shqiptare kushtuar heroit, e cila fillonte:

“Ku po shkon, o kapidan trimi? / Prej lufte, prej maleve të Ballkanit. / A e njeh ti, o kapidan trimi, / Mbretin e Shqipërisë, Skënderbeun e madh me emër?”

Sipas Tucović-it, përpjekjet e “Balkanicus-it” shkonin deri në absurditet, duke ia atribuar rolin historik të Skënderbeut origjinës “serbe” të nënës së tij, Vojsavës, një teori që ai e cilëson si pjesë të “teorive të vjetruara dhe kontradiktore”.

Përvetësimi i historisë si mjet justifikimi për pushtim

Autori argumenton se këto pretendime nacionaliste nuk ishin thjesht debate akademike, por një mjet për të justifikuar politikën pushtuese. Ai vë në dukje se rrethet akademike serbe, si ato të Jovan Tomić-it, pranonin praninë e fiseve shqiptare si Kelmendi në brendësi të Serbisë (Rudnik) dhe madje sugjeronin se edhe figura qendrore si Karagjorgje Petroviqi mund të kishin origjinë shqiptare.

Për Tucović-in, fushata ekspansioniste në Shqipëri justifikohej përmes “teorive të rreme mbi paaftësinë e supozuar të shqiptarëve për zhvillim kombëtar”. Ai e quan këtë një “politikë shfarosëse drejt shqiptarëve”, duke e dënuar si “barbarizëm të kryer nën pretekstin e rremë të ‘kulturës më të lartë’”.

Pasoja tragjike e politikës serbe

Vepra përshkruan me tone të ashpra dështimin e politikës serbe në Shqipërinë e Veriut. Tucović thekson se:

“Sërbia hyri në Shqipëri si armike dhe doli prej saj si armike.”

Urrejtja e thellë e popullit shqiptar ndaj Serbisë ishte “rezultati i parë i prekshëm i politikës shqiptare të qeverisë serbe.”

Kjo politikë çoi në sakrifikimin e mijëra ushtarëve serbë në malet e Shqipërisë, të cilët ranë viktimë e ambicieve të klasës sunduese.

Një thirrje për solidaritet ballkanik

Në mbyllje të analizës së tij, Tucović bën thirrje që populli i lirë serb të njohë dhe të respektojë luftën e popullit shqiptar për liri dhe autonomi, ashtu siç respekton lirinë e vet. Ai mbron idenë e një “unioni politik dhe ekonomik të të gjithë popujve të Ballkanit — përfshirë shqiptarët — bazuar në demokracinë e plotë dhe barazinë e plotë.”

Sot, në një kohë kur rishikimi i historisë mbetet një temë e nxehtë, zëri i Dimitrije Tucović-it shërben si një kujtesë e rëndësishme: e vërteta historike nuk mund të tjetërsohet për interesa të ngushta politike dhe se njohja e identitetit të tjetrit është kushti i parë për paqe në Ballkan. / Përgatiti Elis Buba / usalbanianmediagroup.com

Referenca:

Tucović, Dimitrije. Serbia and Albania: A Contribution to the Critique of the Conquering Policy of the Serbian Bourgeoisie. (Referuar faq.49, 50, 136, 137, 138, 139).