KULTURA E SITULAVE NË ILIRINË VERIORE

Ilirët, veçanërisht ata të hapësirës veriore alpine, përfaqësojnë një nga burimet më të rëndësishme kulturore të Evropës protohistorike. Kultura e situlave, e dëshmuar nga gjetjet arkeologjike në territorin e sotëm të Sllovenisë, e datuar rreth shekujve VII–V p.e.s., paraqet një civilizim të avancuar me strukturë shoqërore të organizuar, ikonografi narrative dhe simbolikë komplekse rituale.

Gravurat në situla përshkruajnë jo vetëm jetën e përditshme, por edhe rendin shoqëror, teknologjinë, ritualet dhe botëkuptimin e ilirëve të veriut, duke dëshmuar për një traditë kulturore autoktone me ndikim më të gjerë në hapësirën evropiane.

Kultura e situlave, e zhvilluar në Ilirinë veriore gjatë shekujve VII–V p.e.s., nuk përfaqëson një fenomen të izoluar, por shprehjen rajonale të një bote ilire më të gjerë, e cila shtrihej nga Alpet Lindore deri në Epirin e lashtë. Elementet ikonografike të situlave – procesionet, qerret, figurat luftëtare dhe ritualet – gjejnë paralele strukturore në ritet funerare dhe organizimin shoqëror të Ilirisë jugore dhe Epirit.

Kjo vazhdimësi dëshmon për një traditë kulturore ilire të konsoliduar, me variante lokale, por me një substrat simbolik dhe shoqëror të përbashkët, që i paraprin dhe i qëndron paralel ndikimeve helene në jug të Ballkanit.

(Jože Kastelic) @s.ndrecaj