Festa më e lashtë tradicionale Shqiptare

Origjina e Ditës së Verës
Dita e Verës është festa më e lashtë pagane shqiptare, me rrënjë që shkojnë deri në kohët ilire. Ajo ka lindur si një kremtim i rilindjes së natyrës, fundit të dimrit dhe fillimit të stinës së ngrohtë. Në besimet e lashta, kjo ditë i kushtohej Zanës së Pyjeve, diellit dhe forcave të jetës që ringjallen çdo pranverë. Kjo festë ka qenë një mënyrë për të nderuar lidhjen e ngushtë të njeriut me natyrën dhe për të falënderuar për pjellorinë e tokës, bimëve e kafshëve.

Dita dhe kuptimi simbolik
Dita e Verës festohet më 14 mars sipas kalendarit gregorian. Kjo datë përkon me fillimin e verës sipas kalendarit të vjetër diellor, i cili e ndante vitin vetëm në dy stinë: dimër dhe verë. Në thelb, festa simbolizon fitoren e ngrohtësisë mbi të ftohtin, dritës mbi errësirën dhe jetës mbi vdekjen. Për shqiptarët e lashtë, kjo ishte dita kur Zoti i Diellit ngrihej mbi horizont, duke sjellë dritë, ngrohtësi dhe bereqet.

Qendra e festës: Elbasani
Elbasani është zemra e Ditës së Verës. Në këtë qytet, festa është ruajtur brez pas brezi dhe është kthyer në një simbol kombëtar. Qysh në shekuj, elbasanasit e kanë shoqëruar këtë ditë me muzikë, valle, zjarre rituale dhe ushqime tradicionale. Prej andej, zakoni është përhapur në të gjithë Shqipërinë. Sot, Elbasani shndërrohet në një qendër të madhe festimi, ku mblidhen mijëra vizitorë nga gjithë vendi për të ndarë gëzimin dhe për të ndjerë aromën e ballokumeve që mbushin çdo rrugicë.

Traditat dhe ritualet popullore
Në Ditën e Verës, shqiptarët ndjekin disa zakone që janë trashëguar nga të parët: Ndezja e zjarreve: Në mbrëmjen e 13 marsit, ndizet një zjarr i madh për të përzënë të keqen dhe për të pastruar shtëpitë nga dimri. Fëmijët kërcenin mbi zjarr si simbol i fatit dhe shëndetit. Vendosja e veroreve: Në mëngjes, fëmijëve dhe të rriturve u lidhet në dorë një fije e hollë me ngjyrë të kuqe e të bardhë, që quhet verore. Ajo simbolizon jetën, dashurinë dhe pastërtinë. Përgatitja e ballokumeve: Ëmbëlsira tradicionale e kësaj feste është ballokumja elbasanase, e bërë me miell misri, gjalpë, sheqer dhe vezë. Thuhet se “nuk ka Ditë Vere pa ballokume”. Vizita dhe shëtitjet në natyrë: Familjet dalin në piknikë, shkojnë në male apo fusha për të “pritur verën”, duke sjellë me vete ushqime dhe duke kaluar kohë me miqtë e të afërmit.

Elementet simbolike të festës

• Zjarri: pastron dhe sjell fat.
• Dielli: përfaqëson jetën dhe rigjallërimin.
• Lulëzimi i luleve: simbolizon pjellorinë dhe bukurinë.

Ngjyrat e verores: e kuqja përfaqëson jetën dhe dashurinë, e bardha pastërtinë dhe dritën.

Rëndësia kulturore dhe shpirtërore
Dita e Verës nuk është thjesht një festë sezonale; ajo është shprehje e identitetit kulturor shqiptar, që dëshmon për vazhdimësinë e traditave ilire. Në këtë ditë, njerëzit ndihen më afër natyrës, më të bashkuar dhe më mirënjohës për gjithçka që i rrethon. Në vitin 2004, Dita e Verës u shpall festë kombëtare zyrtare në Shqipëri dhe pushim shtetëror, duke njohur zyrtarisht vlerën e saj të trashëguar ndër shekuj.

Dita e Verës sot
Sot kjo festë është kthyer në një ngjarje të madhe kombëtare, që bashkon shqiptarë nga të gjitha trevat. Ajo festohet me muzikë, parada kulturore, panaire artizanale dhe aktivitete të shumta për fëmijë e familje. Pavarësisht ndryshimeve të kohës, mesazhi i saj mbetet i njëjtë: gëzimi, shpresa, bashkimi dhe dashuria për jetën.