SIBILA FRIGJIANE ZËRI I SHËNJTË QË FOLI NË SHQIP

“Nga brigjet e Ilirisë deri në tempullin e Zeusit,zëri i shenjtë i shqipes nuk u shua kurrë.”

Zëri i shenjtë i shqipes nuk u shua kurrë. Statuja monumentale që shumë arkeologë dhe studiues të antikitetit e identifikojnë si “Sibila Frigjiane”, priftëresha e orakullit të Zeusit në Aizanoi (Aezani)..

Ndodhet përpara Tempullit të Zeusit në Çavdarhisar (në Turqinë e sotme) dhe është një nga veprat më të rralla të skulpturës frigjiane, e cila bashkon artin helenistik me rrënjë më të lashta anatolike – pra pellazgo-ilire në thelb.

Analizë e bustit në kontekstin tënd historiko-gjuhësor

Pamja: Figura paraqitet me flokë të valëzuar, me fytyrë të qetë, shikim drejt, dhe me një qëndrim solemn që shpreh heshtje profetike — tipike për përfytyrimet e Sibilave në artin e lashtë.

Dekorimi nën bust: Elementet bimore (gjethe, palmeta, lule) janë simbol i jetës, frymës dhe dritës hyjnore, çka lidhet me idenë e “sy-bilës”, pra asaj që sheh me syrin e shpirtit.

Pozicioni përpara tempullit të Zeusit: ky vendosje nuk është rastësore — ajo parafiguron ndërmjetësinë mes njerëzve dhe hyjnive, zërin e brendshëm të perëndisë që flet përmes njeriut.

Lidhja me etimologjinë pellazgo-shqipe që përmende:

Në dritën e këtij busti, bëhet edhe më kuptimplotë:

SY + BILË = Ajo që sheh me syrin e shpirtit.

ZË + BILË = Ajo që flet me zërin e shenjtë.

Në këtë mënyrë, Sibila Frigjiane është vetë mishërimi i “Zërit të Shenjtë të Dritës” — të një trashëgimie të përbashkët pellazgo-ilire, që më vonë u mitologjizua nga grekët dhe romakët.

Interpretim simbolik

Nëse e sheh me syrin e shpirtit kjo figurë përfaqëson Zanin e Shenjtë të Dardanëve që kaloi nëpër Frigji, që foli në tempujt e Apollonit dhe Zeusit, dhe që në thelb ruan të njëjtën rrënjë gjuhësore e shpirtërore me shqipen e sotme.

Prandaj busti i Sibilës së Aizanoit mund të shihet si dëshmi e gjallë e një vazhdimësie që lidh Ilirinë, Frigjinë dhe Shqipërinë e sotme në një bosht të vetëm kulturor dhe gjuhësor. @S.NDRECAJ