Stela varri që dëshmojnë Emrin Albanus në lashtësi

Kjo është një stelë romake funerare me një kalorës të skalitur dhe poshtë mbishkrimin në latinisht. Shkrimi është i stilit tipik të shek. II–III pas Krishtit. Leximi i plotë i tekstit është pak i dëmtuar, por unë po ta jap në formën më të qartë që shihet:

Transkriptim i mbishkrimit (siç duket në gur):

• ALBANVS EX CINGIFF EQV
• ALAM SIRMVM NATIONE VRB
• STIP XII ANN XXX V H S I S F R V E V S F R A T R E F F A

Përkthimi në shqip (me shpjegim rresht për rresht):

• ALBANVS – “Albani” (emri i të ndjerit). Ky është emri i tij personal, shumë i rëndësishëm sepse tregon përkatësinë etnike Albano-Ilire.
• EX CINGIFF EQV(ALUM) – “nga turma/jedësia e kalorësve Cingifici” (një njësi kalorësie romake).
• ALAM SIRMVM NATIONE VRB(…?) – “nga turma e Sirmianëve, me kombësi nga qyteti …” (këtu duket se lidhet me qytetin e Sirmiumit, një qytet i madh ilir në Panoni – sot Sremska Mitrovica, Serbi).
• STIP XII ANN XXX – “shërbeu 12 vjet, jetoi 30 vjet”.
• V H S – shkurtesë e zakonshme: Vixit Honeste Satis (“jetoi mjaftueshëm me nder”).
• IS F R V E V S FRATER F F A… – “këtë (gur) e ngriti vëllai i tij, si kujtim dashurie”.

Përmbledhje

Ky gur varri i përket Albano-s, një kalorës romak me origjinë nga Sirmiumi (qytet ilir). Ai shërbeu 12 vjet në ushtri, vdiq në moshën 30 vjeç dhe stela u ngrit nga vëllai i tij. Emri ALBANVS është dëshmi e rëndësishme sepse lidhet drejtpërdrejt me etnonimin Alban / Arbër / Arbën “Albanus” – Një Dëshmi e Gjallë për Emrin Tonë Gjatë Shekujve.

Kjo stelë funerale romake nga shekujt e parë pas Krishtit përshkruan një kalorës krenar mbi kalin e tij. Poshtë imazhit, mbishkrimi latin lexon qartë emrin ALBANUS.

Ky nuk është thjesht një emër i rastësishëm. Historianët e lidhin atë me qytetin e lashtë ilir të Albanopolis, të përmendur nga gjeografi i famshëm Claudius Ptolemeu, pranë Durrsit të sotëm. Është provë e drejtpërdrejtë se emri Alban ishte i pranishëm, i përdorur dhe i nderuar në antikitet.

Ky monument është më shumë sesa thjesht gur i gdhendur. Është një mesazh që është përcjellë për mijëvjeçarë, duke na kujtuar vazhdimësinë e identitetit tonë. Nga Albanus, kalorësi i lashtë në Perandorinë Romake, deri te shqiptarët e sotëm që mbajnë me krenari të njëjtin emër, historia zbulon një zinxhir të pandërprerë.

Historia flet vetë: Emri ynë ka mbijetuar, ashtu siç ka mbijetuar edhe kombi ynë.

Nga gurët e lashtë të Romës deri te zemra e çdo shqiptari sot – Shqipëria gjithmonë ka qenë dhe gjithmonë do të jetë. @s.ndrecaj

Përkthimi i stelës së varrit të Albanusit .