POPULLSIA E BALLKANIT NË KUPTIMIN ETNOLOGJIK DHE ANTROPOLOGJIK ENDE RUAN SUBSTANCËN E LASHT

POPULLSIA E BALLKANIT NË KUPTIMIN ETNOLOGJIK DHE ANTROPOLOGJIK ENDE RUAN SUBSTANCËN E LASHTË TË LIDHJEVE TË TYRE ME SHQIPTARËT TË CILËT SOT PËRFAQSOJN ILIRËT E FUNDIT QË NUK U ASIMILIUAN KU DËSHMIT PËR KËTË JAN SHUM TË QARTA

Pushtimet sllave e pakësuan ndjeshëm territorin e gjerë të Ilirisë, i cili sipas Apianit (The Foreign Wars Ill. 1.1), shtrihej nga Istria (Dunabi i sotëm) deri në Chaonia dhe Thesprotia (gjiri i Ambracias).

Një pjesë e madhe e popullsisë ilire veriore u zhvendos më në jug në malet shkëmbore të Shqipërisë veriore, ku kultura dhe identiteti i tyre etnik ka mbetur edhe sot e kësaj dite, një identitet ilir i përfaqësuar nga shqiptarët e sotëm.

Siç thotë Princi Nikolaus von Wassowitsch në shënimet e tij:

“Shqipëria e Lartë është një kështjellë krejtësisht e natyrshme që nuk mund të mposhtet apo pushtohet kurrë nga asnjë fuqi”.

Megjithatë, një pjesë e konsiderueshme e popullsisë ilire nuk u shpërngul, por mbeti në trevat e veta për shekuj. Kjo popullsi i mbijetoi sllavizimit deri në shekujt e fundit. Këtu përfshihet popullsia e Hercegovinës dhe e Malit të Zi, të cilat edhe pse gjuhësisht sllave, në kuptimin antropologjik dhe etnologjik ende ruajnë substancën e lashtë të lidhjeve të tyre me shqiptarët (ilirët e fundit që nuk u asimiluan), dhe dëshmia për këtë është më shumë se qartë.

Kronikat mesjetare flasin për një komb shqiptar që shtrihet nga malësitë e Hercegovinës deri në Etolinë në jug. Një numër i madh gjeografësh të huaj kanë deklaruar se kufiri i Shqipërisë preku atë që sot është Hercegovina.

Gjeografi i shquar danez Condrad Malte Brun (1755-1826) shkruan:

“Asnjë gjeograf nuk e ka përcaktuar kurrë të gjithë shtrirjen e Arnaoutlik, një vend që kufizohet me Rascia, Maqedoninë dhe Bosnjën”.

Ndërkohë, James Henry Skeene shprehet:

“Vendi i tyre shtrihet nga kufiri i territorit austriak të Malit të Zi Cattaro, i cili mund të konsiderohet si shtet i pavarur dhe duke ndjekur kreshtat që bashkojnë Scardus, arrin në Hercegovinë, ndërsa kufizohet në jug me lumin Drin .

Këto Gjeografët, duke theksuar faktin se kufijtë e Shqipërisë shtrihen deri në Hercegovinë, nuk kanë bërë vetëm përshkrime gjeografike Baza e këtyre pretendimeve është mbështetur nga fakti se popullsia e këtyre vendeve (Mali i Zi dhe Hercegovina) është kulturalisht ekuivalente me shqiptarët.

Robert Elsie dhe Janice Mathie-Heck

Në librin e tyre “Këngët e luftëtarëve të kufirit” nënvizojnë karakterin epik të këngëve legjendare të Shqipërisë së Veriut, epope që karakterizon edhe popullsinë (sot të sllavizuar) të Malit të Zi dhe Hercegovinës.

Jo vetëm kaq, por edhe aspekte të tjera të sjelljes kolektive të malazezëve janë të ngjashme me ato të shqiptarëve. Edmund Spencer thotë:

“Balësorët e Tchernegora-s në pamjen e tyre personale u ngjajnë më shumë fqinjëve të tyre në Shqipëri sesa vëllezërve të tyre në Serbi; ka të njëjtën formë të ashpër, sublime, shprehje të gjallë dhe një shkallë të caktuar guximi të pafytyrë në sjelljet dhe sjelljet e tyre.

Ata gjithashtu kanë përvetësuar shumë nga zakonet dhe zakonet e tyre nga fqinjët e tyre, veçanërisht besimin në drejtësinë ndëshkuese, për më tepër, sipas mendimit të tyre, gjaku mund të shlyhet dhe si rrjedhojë shpesh ndodhin konflikte të përgjakshme midis fiseve të ndryshme, valle tipike shqiptare; , vallja e shpatës (e cila vjen direkt nga vallja e lashtë Pirrotë), e cila i ka rrënjët në Epirin Shqiptar.

http://www.albpelasgian.com/pyrrhic-dance.htm) luhet edhe në Mal të Zi dhe Bosnje.

Spencer vazhdon: Vallja athinase e përshkruar nga Homeri, megjithëse disi e modifikuar, është ende vallja e atij populli – “Kolo”. Këtu mund të kërcehet edhe “Pirrhic”, si dhe në Tchernegoria, Bosnje dhe Shqipëri.

“Dallimi i qartë ndërmjet serbëve dhe malazezëve u theksua nga Prof. Savo Birkovic në një punim të fundit.

theksoi: “0 postanku i rasvoju Crnogorske nacje, Graficki, Titograd, 1980. M. Edith Durham (1863-1944), që udhëtoi gjerësisht, i kushtoi shumë kohë studimit të fiseve malazeze dhe shqiptare në Shqipëri dhe në Mal të Zi dhe erdhi. në përfundimin se malazezi nuk është aq sllav sa nxënës sllav i banorëve më të vjetër, d.m.th. Vllahëve (Vllehet) dhe shqiptarëve ( Ligjet dhe zakonet në Ballkan, Londër, 1928, fq. 13-59).

Fakti që fiset malazeze fillimisht ishin fise shqiptare, tashmë është bërë e qartë nga K. Jirecek, Albania in the Past”, Illyrisch-Albanischen Forschungse München und Leipzig 1916, f. 69).Rëndësi të veçantë ka ndoshta aspekti antropologjik. të ngjashmërisë ndërmjet shqiptarëve dhe malazezëve (shqiptarët e sllavizuar) Carleton Coon (1904-1981) Kryetari i “American Association of Physical

Antropologists” thekson faktin se:

“Malazezët, të cilët janë popull në Evropë… mund të jenë serb nga ana gjuhësore, por është padyshim e sigurt se në një masë të madhe janë shqiptarë të sllavizuar; vazhdimësia kulturore mes dy popujve është e habitshme, të vetmet dallime reale janë të gjuhës dhe të fesë”.

Literatura / Butimet:

1. Appian, Luftërat e huaja
2. Nikolai, Princi i Vasojeviçit: ‘Informacion i shkurtër mbi fiset e Shqipërisë së Lartë,
veçanërisht në malet e pavarura
3. Condrad Malte Brun “Gjeografia universale: ose një përshkrim i të gjitha pjesëve të botës”
4. UDHËTIMET NË GREQI DHE SHQIPËRI të Thomas Smart Hughes 1830
5. James Henry Skeene ‘The Albanians’ 1848
6. Edmund Spencer “Udhëtime në Turqinë Evropiane, në 1850: nëpër Bosnjë, Servi,
Bullgaria’
7. Savo Birkovic ‘0 postanku dhe rasvoju Crnogorske nacje, Graficki Zavod, Titograd, 1980.
8. Edith Durham ‘Disa prejardhje fisnore, ligje dhe zakone në Ballkan’, Londër,
1928
9. K. Jirecek, “Shqipëria në të kaluarën”, Kërkime iliro-shqiptare,
(Mynih dhe Leipzig 1916, f. 69).
10. Carleton Stevens Coon “Racat e Evropës” 1939
https://www.scribd.com/…/2470…/Montenegrins-Their-origin
Libri i plot dixhital:
https://archive.org/details/illyrischalbanis00thaluoft