‘New York Times’: “Një nga personat e shpëtuar prej autoriteteve shqiptare në jahtin amerikan, ishte një femër belge, të cilën…”
Nga Henry Kamm
Në largimin e ftohtë nga armiqësia e gjatë e tij me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Shqipëria shpëtoi (çliroi) një jaht privat, të një amerikani që kishte hyrë në ujërat territoriale të saj, gjatë një stuhie që kishte ndodhur në qershor 1987, duke i strehuar katër udhëtarët e tij për tri ditë me radhë dhe duke i lejuar ata më pas, që të vazhdojnë udhëtimin pasi ishte përmirësuar moti.
Në një mënyrë krejt të jashtëzakonshme, kur ekzistonte një atmosferë mosnjohjeje mes dy vendeve, që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, ambasada shqiptare këtu, kishte njoftuar ambasadën amerikane, për shpëtimin e tyre, si dhe marrjen e një shprese formale diplomatike të falënderimit, nga Shtetet e Bashkuara.
Të dyja ambasadat konfirmuan shpëtimin e tyre dhe shkëmbimin e shkresave zyrtare, për transferimin e personave të shpëtuar, por thanë se incidenti nuk kishte shënuar ndonjë shenjë domethënëse, në marrëdhëniet midis dy shteteve.
Megjithatë, një diplomat shqiptar tha se ai e dinte, por nuk kishte dërguar ndonjë shkresë tjetër, në drejtim të autoriteteve amerikane, ku të shprehej kërkesa për viza, nga delegacioni në Kombet e Bashkuara.
Një zbutje nga pozicionet
Një nga katër personat e shpëtuar, ishte një femër belge, por që pa asnjë njoftim, ishte dërguar tek ambasada e Belgjikës. Një diplomat perëndimor tha; se rasti i shpëtimit nuk ishte në pajtim me veprimet e shkuara, të autoriteteve shqiptare.
Më tej ai vijon, se dërgimi i një mesazhi njerëzor tek Shtetet e Bashkuara, i cili nuk ishte ndodhur, ndikoi në zbutjen e klimës së marrëdhënieve, krahasuar me pozicionet e mëparshme.
Shqipëria është ekstremisht vigjilente, për ruajtjen e vijës bregdetare të saj në Adriatik, e cila kufizohej në Veri, me Jugosllavinë, ndërsa në Jug, me Greqinë.
Në papërkulshmërinë e saj, qeveria e Tiranës, kishte mbajtur nën kontroll të gjithë shtetasit prej 2.9 milionësh, që të jepnin sinjale të vazhdueshme për spiunët e dyshimtë dhe kishte mosbesim për këdo, që i afrohej territorit të vendit.
Po në fundin e vitit 1987, një anije e rojave tregtare shqiptare, në vendin ku ndodhi shpëtimi, qëlloi dhe vrau dy pushues francezë, të cilët kishin ardhur nga ishulli grek i Korfuzit, në një ekskursion për zhytje në ujë, për të nxjerrë perla.
Diplomati thotë duke përshkruar incidentin e qershorit, se; “Koha e keqe bëri që velat ta çonin anijen drejt bregut dhe ata të kërkonin ndihmë. Ata ishin shpëtuar dhe iu ishin dhënë të gjitha ndihmat e nevojshme dhe më pas, kishin vazhduar qetësisht udhëtimin në det”.
“Ne nuk mund t’i linim ata të mbyteshin”, – vazhdonte diplomati. Çdokush mund të kishte bërë të njëjtën gjë. Unë jam i sigurt se edhe amerikanët, mund të kishin bërë të njëjtën gjë”. Një ambasador europian tha: “Ky është një rast i veçantë, kur shqiptarët bëjnë gjëra të zakonshme”.
Brenda në jaht ishte pronari amerikan, një çift amerikan dhe një femër me shtetësi belge. Ambasada amerikane tha, se ndalimi dhe marrja e emrave të tyre, ishte bërë në mënyrë të rregullt.
Një diplomat shqiptar pohoi se incidenti i shpëtimit, nuk është një sinjal për ndryshimin e qëndrimit ndaj Shteteve të Bashkuara. Për këtë ngjarje, një zyrtar i vjetër amerikan, mendon se është shenjë afrimi dhe se Shtetet e Bashkuara, duhet të ndërmarrin hapat për një marrëdhënie normale me Shqipërinë.
Por ai thotë që di, se nuk ka iniciativë nga pala tjetër. Që nga vdekja e udhëheqësit kryesor komunist shqiptar, Enver Hoxha, në vitin 1985, edhe pasardhësi i tij, Ramiz Alia, e ka çuar vendin e tij në drejtim të ngadaltë, për hapjen e madhe me Europën Perëndimore.
Lidhjet e pakta kanë qenë krijuar me Gjermaninë Perëndimore, me shpresën se marrëdhëniet diplomatike, do të hapen shumë shpejt, edhe me Francën, Italinë dhe Greqinë, me të cilën marrëdhëniet tashmë ekzistojnë.
Artikulli është botuar në New York Times, më 13 shtator 1987.
Përgatiti: Albert Gjoka.