Fischer: Ja pse Zogu mori titullin ‘Mbret i Shqiptarëve’
Titulli ‘Mbret i Shqiptarëve’ nuk e kufizonte mbretërimin e Zogut vetëm brenda Shqipërisë, por përbënte një rivendikim për shqiptarët e mbetur nën Jugosllavi dhe Greqi.
Me 1 shtator të vitit 1928, Ahmet Zogu do të vetëshpallej si ‘Mbret i Shqiptarëve’. Ky akt, ligjshmëria e të cilit diskutohet edhe sot e kësaj dite, pati zgjuar një ciklon reagimesh për një arsye tjetër. Një titull si ky nuk e kufizonte mbretërimin e Zogut vetëm brenda Shqipërisë, por edhe përbënte një rivendikim për shqiptarët e mbetur nën Jugosllavi dhe Greqi.
Studiuesja britanike Vickers përmend reagimin e jugosllavëve dhe frikën e tyre se titulli i Zogut do të ngjallte ndjenja separatiste mes shqiptarëve në Kosovë:
“Duke qenë i pasigurt për shkallën e mbështetjes publike, Zogu vendosi që mbretëria do t’i jepte regjimit të tij më shumë siguri dhe vazhdimësi sesa një formë republikane e qeverisë. Prandaj, më 1 shtator 1928, Zogu hoqi dorë nga emri i tij turk Ahmet si dhe nga ‘u’ e Zogu, dhe e shpalli vetën si ‘Zog I, Mbreti i Shqiptarëve’. Ky titull nguci pezmatimin e Beogradit. Derisa jugosllavët nuk kishin ndonjë kundërshtim për ‘Mbret i Shqipërisë’, ata e akuzuan Zogun se po nxiste prirjet irredentiste mes shqiptarëve të Kosovës, duke e emëruar veten ‘Mbret i të gjithë shqiptarëve’. Sidoqoftë, ata e njohën atë me qëllim që të mos e shtynin më tej drejt Italisë”.
Në anën tjetër, historiani Bernd Jürgen Fischer ka një interpretim më zhbirues. Sipas tij, titulli në fjalë nuk dallonte aspak nga titujt që mbanin mbretërit në Ballkan:
“Edhe pse gjithçka eci mirë së brendshmi, reagimi fillestar ndërkombëtar, me përjashtim të italianëve, ishte disi negativ, jo për shkak të ndryshimit në mbretëri, por për shkak se Zogu zgjodhi ta quante veten ‘Mbret i Shqiptarëve’ dhe jo ‘Mbret i Shqipërisë’. Sado që në dukje ndryshimi dukej disi i parrokshëm, kur shihej në kontekstin e politikës ballkanase, sigurisht se nuk ishte i tillë. Jugosllavët që kishin një pakicë të madhe shqiptare në Kosovë, e interpretonin këtë si ogur të një fushate të ardhshme irredentiste kundër shtetit të tyre. Mbështetësit e titullit, në anën tjetër, ngulmonin se Zogu thjesht po përvijonte një traditë të mbretërve ballkanas që përdornin forma të ngjashme në titujt e tyre. Në Greqi mbreti quhej ‘Mbret i Helenëve’, në Bullgari ‘Car i Bullgarëve’ dhe në Jugosllavi ‘Mbret i Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve’. Titulli që ishte përdorur burimisht në janar ishte ‘Mbret i Shqipërisë’ dhe në të vërtetë ky version ishte përdorur gjatë ditëve të para të protestave. Janë hedhur një numër shpjegimesh për të qëmtuar pse titulli ishte ndryshuar. Ministri italian në Shqipëri erdhi me skenarin se ishte ai vetë dhe italianët që propozuan fillimisht titullin ‘Mbret i Shqipërisë’ për të përkuar me ‘Mbret i Italisë’, pasi ishin pyetur nga Zogu se çfarë titulli ai duhet të mbante”.