VIDEO/ Në botën e gërmimeve të harruara, rrëfimi i Neritan Cekës për tre breza në arkeologji
Rrëfimi i Neritan Cekës nis që në fëmijëri, kur në moshën shtatëvjeçare mori pjesë për herë të parë në gërmime arkeologjike bashkë me babain. Ai e lidh pasionin e tij me traditën e tre brezave të familjes që i janë përkushtuar kërkimit të historisë, si dhe me rrënjët e arkeologjisë shqiptare, të ushqyera nga shkollat e filozofisë dhe arkeologjisë antike – nga ajo e Vjenës, e Gjermanisë e Padovës, e deri te shkolla sovjetike e Moskës. Sot, Ceka është larguar nga politika dhe është zhytur plotësisht në botën e historisë dhe arkeologjisë, duke e konsideruar këtë sferë si misionin e tij të vetëm.
Ai flet për të atin, Hasan Ceka dhe bashkëkohës të tij, korifenj të arkeologjisë shqiptare, si dhe te sfidat e shkollës komuniste dhe pasojat e saj në formimin e brezave. Edhe për brezin e ri, ku përfshihet edhe e bija Olgita, arkeologjia shqiptare përballet me mungesa, presione dhe një realitet thuajse të varfëruar. Ceka flet me dhimbje për mjerimin e arkeologjisë në Shqipëri, i cili sipas tij buron nga shteti, nga mungesa e vizionit, investimeve dhe mbrojtjes së trashëgimisë.
Ai ngre alarmin për thesarkërkuesit, gërmimet klandestine dhe shkatërrimin sistematik të pasurive kombëtare, për monumentet e rralla që zhduken, për Butrintin që rrezikon të humbasë pjesë të historisë, për varret e rralla mbretërore në Mokër që dëmtohen ditë pas dite nga gropat ilegale. Në këtë panoramë të trishtë, Ceka e përmbledh dramën me frazën: “Historia fillon me mua ose më vjen pas”, duke vënë në pah mungesën e vazhdimësisë dhe kujtesës institucionale.
Në një pjesë tjetër të rrëfimit të tij, ai prek politikën shqiptare, Fatos Nanon, me meritat dhe dobësitë e tij, dhe momentin kur vetë Ceka e kuptoi se ishte koha për t’u larguar nga politika. Ai analizon rrugëtimin e Partisë Demokratike, zaptimin e saj nga Berisha, gabimet e akumuluara përgjatë këtyre 35 viteve dhe finalen e dhimbshme ku ka përfunduar sot. Demokracinë shqiptare e quan “komedi të madhe”, me aktorë të ndryshëm që luajnë të njëjtin rol, ndërsa trenin drejt Bashkimit Evropian e sheh si një udhëtim që nuk mund të devijojë.
Ceka kujton Dhjetorin e studentëve dhe dhjetoret e mëvonshme të PD-së, elitën intelektuale të viteve ’90 me vlerat dhe shpresat e saj. Ai thekson se Shqipëria ka nevojë për një shkollë të re politike, sidomos për Partinë Demokratike, e cila duhet të rifillojë nga themelet për të gjetur identitetin e humbur.