FAMKEQI STOJAN NOVAKOVIQ, ARKITEKTI I SERBIZIMIT DHE PRANUESI I REALITETEVE HISTORIKE MBI SHQIPTARËT

Stojan Novakoviq (1842–1915) ishte një nga figurat më me ndikim të shtetit serb në shekullin XIX dhe fillim të XX: politikan, historian, diplomat dhe ideolog i projektit të “Serbisë së Madhe”. Ai është një nga hartuesit kryesorë të strategjive që synonin ndryshimin e përbërjes etnike të Kosovës, të Sanxhakut dhe të viseve ku shqiptarët ishin shumicë e padiskutueshme.

Por, pikërisht ky njeri, që punoi për serbizimin e territoreve shqiptare, ka pranuar disa të vërteta historike të pakundërshtueshme për natyrën e vërtetë të popullsisë së Ballkanit dhe të shtetit serb.
Famkeqi Novakoviq pranon se në mesjetë nuk ekzistonte një “komb serb” i unifikuar

Në analizat e tij historike ai shkruan se:
Serbia mesjetare nuk ishte një shtet etnik,popullsia ishte përzierje e slavëve, vllehëve, shqiptarëve, bullgarëve e popujve të tjerë, dhe se “kombësia serbe”, si koncept i qartë politik e kulturor, u formua vetëm në shekullin XIX.

Kjo është një deklaratë e rrallë për një nga ideologët e serbizimit, por e mbështetur nga të gjitha studimet moderne: identitetet mesjetare ishin fetare, fisnore dhe krahinore – jo kombëtare.
Novakoviq pranon se kultura serbe përfshinte elemente të huazuara nga popuj të tjerë.

Në shkrimet e tij ai evidenton:

• toponimi ilire e shqiptare në Kosovë dhe në Sanxhak,
• elemente të traditës që nuk kishin origjinë sllave,
• familje të shumta që u serbizuan në periudha të ndryshme,
• ndikime të forta të traditave vendëse para-sllave.

Ai nuk e mohonte këtë përzierje përkundrazi, e përdorte si argument për të justifikuar projektin e asimilimit. Famkeqin Novakoviq e trondiste prania masive shqiptare në Kosovë.

Në raportet e tij për qeverinë serbe, Novakoviq:

• e përshkruan Kosovën si territor të dominuar nga shqiptarët,
• e pranon se shqiptarët ishin të rrënjosur thellë dhe me strukturë të fortë shoqërore,
• e pranon se popullsia serbe ishte pakicë e shpërndarë, kryesisht në zona malore ose fshatra të vogla.

Këto raporte të brendshme janë ndër dokumentet më të forta që dëshmojnë realitetin demografik të kohës. Ai hartoi projektet famëkeqe për dëbimin e shqiptarëve. Vepra e tij më e njohur politike është programi sekret që parashihte:

• dëbimin gradual të shqiptarëve nga Kosova,
• kolonizimin me popullsi sllave nga Serbia dhe Mali i Zi,
• konvertimin e shqiptarëve të krishterë në “serbë të rinj”,
• ndalimin e gjuhës shqipe dhe shkatërrimin e strukturave shoqërore shqiptare.

Ky plan u bë më pas baza e politikave serbe ndaj shqiptarëve në shek. XIX e XX, e deri në politikën e Millosheviqit në shek. XX. Novakoviq e pranoi se shumë “serbë të rinj” kishin origjinë shqiptare dhe vllahe.  Në veprat e tij ai shpjegon se një pjesë e madhe e popullsisë “serbe” në disa zona:

• ishte e asimiluar nga krahina shqiptare ose vllahe,
• fliste dikur gjuhë të tjera,
• dhe u bë serbe vetëm pas zgjerimit të shtetit serb.

Ky është një tjetër pranim i rëndësishëm që shpie drejt të vërtetës historike: identiteti serb u formua nëpërmjet asimilimeve të shumë popullsive të Ballkanit.

Famkeqi Stojan Novakoviq nuk është një figurë e zakonshme: ai është simboli i përpjekjeve famkeqe për të ndërtuar identitetin serb dhe për të zhdukur identitetin shqiptar në territoret tona. Por pavarësisht bindjeve të tij politike, ai nuk mundi ta mohojë realitetin:

• Shqipëria etnike ka qenë pjesë e pandashme e Ballkanit qysh nga antikiteti.
• Shqiptarët ishin shumicë absolute në Kosovë, në Sanxhak, në Maqedoninë Perëndimore.
• Serbia mesjetare nuk ishte shtet etnik dhe nuk kishte komb të mirëfilltë.
• Shumë elemente të kulturës “serbe” janë produkte të asimilimit të popujve të tjerë, përfshirë shqiptarët.

Kjo është e vërteta e pranuar prej vetë ideologut famkeq e fashist Serb . @s.ndrecaj