TANIA Mbretëresha e DARDANISË, shek. IV–III p.e.s. (rreth vitit 300 p.e.s.)

Nga burimet që kemi, sidomos tek Polieni (Polyaenus), ajo përmendet si një figurë e jashtëzakonshme e shek. IV–III p.e.s. dhe hyn ndër ato pak mbretëresha ilire/dardane që u theksuan për trimëri dhe aftësi ushtarake. Ja disa pika kryesore që e përmbledhin historinë e saj:

Koha: shek. IV–III p.e.s. (rreth vitit 300 p.e.s.), në Dardani – një nga mbretëritë më të fuqishme ilire.

Pozita: U bë mbretëreshë pas vdekjes së burrit të saj, duke marrë drejtimin politik dhe ushtarak.

Aftësitë ushtarake: Ishte kalorese e shkëlqyer; shpesh drejtonte vetë ushtritë nga qerret luftarake, duke marrë pjesë personalisht në betejë.

Karakteri: U shqua si strategë e madhe, pasi kronikat thonë se nuk u mund kurrë në betejë.

Fund tragjik: Vajza e saj u martua me një ushtar të besuar të mbretëreshës, por një vit pas dasmës, dhëndri i saj e vrau Tania-n gjatë gjumit.

Nëse e krahasojmë me figura të tjera si Teuta e Ilirisë apo Olimbia (nëna e Aleksandrit të Madh), Tania duket se qëndron në hijen e tyre, por megjithatë përfaqëson një trashëgimi të fuqishme të grave udhëheqëse ilire që nuk ishin thjesht simbolike, por edhe aktive në fushëbetejë.

Për ilustrim, fotoja që përmend nga Metropolitan Museum of Art (New York) është shumë e përshtatshme, sepse muzeu ka një koleksion të pasur të figurave të grave dhe prijëseve antike (qoftë në terrakotë apo në skulptura mermeri) që shpesh përdoren si shembuj ikonografikë për mbretëresha ilire/maqedone. @s.ndrecaj