NGA ILIRIA NË EGJE, HISTORIA E SHQIPTARVE SIPAS ENCIKLOPEDISË BRITANNICA
Sipas Enciklopedisë Britannica, Botimi i Njëmbëdhjetë (1910):
Shqiptarët—që e quajnë veten Shqipëtarë ose Arbër—njihen si pasardhës të drejtpërdrejtë të popullsisë së lashtë ilire, një grup indigjen që dikur zinte pjesë të mëdha të Ballkanit Perëndimor. Siç është vënë re në Enciklopedinë Britannica (Vëll. III, 1910), shqiptarët përfaqësojnë “popullsinë primitive ilire” që mban një prani të vazhdueshme nga bregu Adriatik i Malit të Zi të sotëm deri në skajin verior të Greqisë 【1】.
Në fillim të shekullit të 20-të, shqiptarët banonin në një territor të gjerë dhe të vazhdueshëm përgjatë Detit Adriatik, që shtrihej nga kufiri jugor i Malit të Zi deri në Greqinë veriore. Popullsi veçanërisht të mëdha shqiptare ishin të pranishme në vetë Greqinë, veçanërisht në rajonet historikisht të lidhura me Epirin dhe Maqedoninë e Jugut. Përpiluesit britanikë të Britannicës vlerësuan se popullsia totale shqiptare në atë kohë ishte midis 1.5 dhe 1.6 milion [1].
Hyrja tregon gjithashtu se shqiptarët treguan një tendencë historike për t’u zgjeruar drejt verilindjes drejt kufirit serb – një lëvizje etno-gjeopolitike e inkurajuar në mënyrë aktive nga Perandoria Osmane për qëllime strategjike [1]. Ky zgjerim drejt lindjes dhe jugut, i shoqëruar me qëndrueshmërinë dhe kohezionin fisnor të shqiptarëve, kontribuoi në ruajtjen e etnisë së tyre dhe…
Në të kundërt, grekët – në të njëjtin hyrje si popullsia e dytë më e vjetër e Gadishullit Ballkanik pas shqiptarëve – zbritën nga migrimet e mëparshme nga Azia e Vogël në kohët parahistorike.
Traditat e tyre detare çuan në kolonizimin e hershëm bregdetar përgjatë brigjeve të Egjeut, Jonit dhe Detit të Zi. Hyrja bën dallimin midis dy grupeve, duke vënë në dukje se grekët u vendosën kryesisht në rajonet bregdetare dhe ishullore, ndërsa shqiptarët mbanin korridoret malore të brendshme dhe të brendshme të Ballkanit Perëndimor.
Kjo gjurmë gjeografike e vazhdueshme – që shtrihet “nga Iliria në Egje” – tregon thellësinë historike të pranisë së shqiptarëve në Evropën Juglindore. Ajo gjithashtu pasqyron një vazhdimësi qytetëruese që bie ndesh me narrativat e zakonshme të dëbimit, zhdukjes ose mbërritjes së vonuar.
Burimi Kryesor:
• Enciklopedia Britanike, Botimi i Njëmbëdhjetë, Vëllimi III (1910), f. 609–610.
Në dispozicion online në: https://lnkd.in/gEFV9qRZ