Asimilimi i hershëm i Shqiptarvev– Periudha osmane (shek. XVI–XIX)
Politika e regjistrimit fetar dhe jo kombëtar. Në regjistrat osmanë, popullsia identifikohej sipas fesë, jo kombit. Shqiptarët myslimanë shpesh regjistroheshin pa ndarje nga sllavët myslimanë (turq, boshnjakë).
Shqiptarët ortodoksë shpesh kategorizoheshin si “serbë” për shkak të lidhjes me Patriarkanën e Pejës, e cila përkrahej nga shteti serb.
Roli i kishës ortodokse serbe
Pas rikthimit të Patriarkanës së Pejës më 1557 (me përkrahje nga sulltanët osmanë), kisha serbe veproi si mjet i serbizimit kulturor dhe fetar, sidomos në viset me shqiptarë ortodoksë.
Periudha e sundimit serb/jugosllav (1912–1941)
Pas pushtimit të Kosovës nga Serbia më 1912:
Ndërrimi i përkatësisë kombëtare me forcë
Në regjistrat civilë, shumë shqiptarë regjistroheshin si serbë, veçanërisht ata të besimit ortodoks. Emrat shqiptarë ndërroheshin ose serbizoheshin (p.sh. Gjon → Jovan).
Shkollimi vetëm në gjuhën serbe
Shkollat shqipe u ndaluan.Arsimi serb përdorej për të shkëputur brezat e rinj nga identiteti shqiptar.
Kolonizimi serb
U sollën kolonë sllavë nga Serbia dhe Mali i Zi, për të ndryshuar strukturën etnike. Shqiptarëve shpesh u konfiskoheshin tokat ose internoheshin.
Koha e Jugosllavisë socialiste (1945–1981)
Dhunë simbolike dhe presion institucional
Shqiptarët trajtoheshin si pakicë kombëtare, jo si popull autokton. Emrat dhe mbiemrat detyroheshin të kenë formë serbe për t’u regjistruar.
Disa shqiptarë (sidomos ortodoksët e rajoneve si Gjakova, Prizreni, Ranillugu) u regjistruan si “serbë” për përfitime arsimore ose administrative.
Shkatërrimi i trashëgimisë kulturore shqiptare
U zhdukën shumë toponime shqipe (fshatra, male, lumenj). Monumentet dhe objektet shqiptare islame e katolike shpesh lihen në harresë ose shkatërrohen.
Shek. XX: strategjitë e “asimilimit të butë”
Ofertat për punësim, shtëpi dhe favore sociale për shqiptarët që deklaroheshin si “jugosllavë” apo “turq” në regjistrime. Emigracioni i detyruar: nën marrëveshje si ajo e vitit 1953 me Turqinë, mijëra shqiptarë u regjistruan si “turq” dhe u shpërngulën.