Simboli i Shqiponjës dykrenare: Një Trashëgimi e Lashtë Ilire

Shqiponja, si një shpend mitik, ka qenë pjesë e kulturës dhe traditës së lashtë të iliro-shqiptarëve, duke mbartur simbolikë të fuqishme dhe të ndërlikuar. Ky simbol diellor ka lidhje të drejtpërdrejtë me gjithësinë e zotave dhe fuqinë hyjnore, duke u shfaqur si një shenjë e fuqisë dhe urtësisë së dyfishtë.

Shumë qytetërime të lashta e kanë pranuar shqiponjën si simbol të tyre, por rrënjët e saj datojnë shumë më herësisht se Perandoria Romake apo ajo Bizantine, të cilat e përvetësuan prej kulturave të mëparshme. Në trojet ilire, shqiponja dykrenare ka pasur kuptime të ndërlidhura me fuqitë e dyfishta dhe gjithëdijen hyjnore, duke simbolizuar ekuilibrin dhe bashkimin e fuqive kontradiktore.

Një nga shembujt më të njohur të përdorimit të këtij simboli vjen nga Epiri i lashtë, ku shqiponja lidhet drejtpërdrejt me Pirron e Epirit. Po ashtu, monedhat e lashta të Bylinëve, një fis i Ilirisë së Jugut, mbajnë simbolin e një shqiponje njëkrenare, duke treguar përhapjen dhe rëndësinë e saj në artin dhe kulturën vendase.

A kemi prova për përdorimin e shqiponjës edhe në trojet e Ilirisë së Veriut? Studimet dhe artefaktet arkeologjike të zbuluara në këto zona, në bashkëpunim me analizat e ilirologëve si Aleksandar Stipčević, vërtojnë pa dyshim përdorimin e shqiponjës dykrenare si simbol diellor në mburojat e luftëtarëve ilirë. Një nga artefaktet më domethënësë, i paraqitur edhe në këtë studim, shfaq një mburojë ilire të dekoruar me simbolin e shqiponjës dykrenare.

Këto fakte heqin çdo dyshim apo spekulim mbi origjinën e këtij simboli, duke e lidhur ngushtësisht me trashëgiminë ilire-shqiptare. Shqiptarët e sotëm e kanë trashëguar simbolin e shqiponjës prej të parëve të tyre, duke ruajtur një lidhje të pandërprerë me tokat stërgjyshore që vazhdojnë të banojnë.

Figura e publikuar nga A. Stipçeviç “Skena rituale e dy luftëtarëve ilirë (shek. 6 p.e.s.) shqiponja dykrenare mbi një mburojë luftëtari.”

• Aleksandar Stipčević: Një Studiues i Shquar i Ilirëve
• Aleksandar Stipčević (10 tetor 1930 – 1 shtator 2015) ishte një arkeolog, bibliograf, bibliotekar dhe historian kroat me origjinë shqiptare. Ai u specializua në studimin e ilirëve, duke dhënë kontribute të vyera në fushën e historisë dhe arkeologjisë.

Stipčević lindi në fshatin Arbënesh (Arbanasi) pranë Zarës, Kroaci, një komunitet i njohur për trashëgiminë e tij shqiptare. Jeta dhe veprimtaria e tij shkencore përfaqësojnë një urë lidhëse mes historisë së shqiptarëve dhe studimeve bashkëkohore mbi lashtësinë ballkanike.