Hulumtim / Ja ku jemi duke i mësuar vetes historinë shqiptare, të mësojmë për rrënjët e tona dhe vetën tonë!

Pse dikush duhet të interesohet për tokën nga vjen? Ndoshta, është e vetëkuptueshme. Vendi nga vini mban sekrete për identitetin tuaj. Mendoj se kjo është ajo që i tërheq njerëzit të mësojnë për rrënjët e tyre, zbulimin e vetvetes. Në jetë, ne lindim pa identitet dhe ndërsa rritemi, kërkojmë ta zbulojmë atë; zbulimi përfundimtar është ai i vetvetes. Kështu një mërgimtar tërhiqet për të vizituar atdheun e tij ose të paktën për të mësuar historinë e tij. Ajo që ka ndodhur me paraardhësit e tij, mendohet se duhet të ketë njëfarë ndikimi në fatin e tij. Kështu, ja ku jam duke i mësuar vetes historinë shqiptare, të mësoj për rrënjët e mia dhe për veten time.

Ilirët, paraardhësit e shqiptarëve modernë, hapat e parë në Ballkan datojnë në vitin 1000 para Krishtit. Fqinjët e tyre në veri ishin Keltët, të cilët në këtë kohë, nuk kishin migruar ende në skajin e jashtëm të Evropës. Në jug shtriheshin Maqedonia dhe Greqia. Trakia shtrihej në Lindje, ku sot është Rumania dhe Bullgaria. Sllavët ishin ende në Evropën Verilindore dhe nuk do të arrinin në Ballkan për më shumë se 1600 vjet. Sot nga këta njerëz të lashtë kanë mbijetuar vetëm ilirët-tani quhemi shqiptarë-dhe grekët. Maqedonasit dhe trakët janë asimiluar.

Dëshmia e parë është arkeologjike. Në ilirishten nuk kemi asnjë tekst të shkruar. Nëse do të kishin mendimtarë, apo shkrimtarë të mëdhenj, ndoshta shkruanin në greqisht ose latinisht. Ilirët nuk u ngritën në një qytetërim të hershëm. Asnjë Partenon, apo Koloseum nuk ishte në tokat e tyre. Për më tepër, ata kishin probleme me mungesën e unitetit, fraksionizmi dhe madje edhe luftën civile midis fiseve të ndryshme. Por për shkak të një vendndodhjeje të rastësishme, fqinje me Greqinë dhe Romën, ata duhet të kenë përfituar në kulturë dhe tregti. Në të vërtetë ata luajtën një rol ndonjëherë të madh në Perandorinë Romake.

Ata kishin vendbanimet e tyre të vogla, fiset dhe mbretëritë e vogla, si ato të mbretërve Bardhylit, Klititdhe Glaukut në shekullin e IV pes përgjatë bregut lindor të detit Adriatik. Por ata nuk ishin një fuqi ushtarake përtej llojit të tyre, përveçse fitonin ose humbnin tokën ndaj fqinjëve të tyre të afërt. Ata fituan Durrësin nga grekët dhe humbën tokën pranë liqenit të Ohrit në lindje ndaj Maqedonisë nën Filipin II, babait të Aleksandrit të Madh, dhe më vonë vetë Aleksandrit. Megjithatë, shtypja u shoqërua me mundësi; shumë udhëheqës dhe ushtarë ilirë iu bashkuan ushtrisë së Aleksandrit në pushtimin e tij të lindjes, një ngjarje e madhe në historinë botërore.

Pas 700 vitesh vetëqeverisje të pavarur, ilirët u pushtuan nga Roma, diçka që ata provokuan duke sulmuar vendbanimet në të dy brigjet e kolonive të Adriatikut dhe atë greke deri në Siçili. Roma dërgoi një flotë të madhe dhe mori në 228 para Krishtit vendbanimet bregdetare ilire të mbretëreshës Teuta. 11 vjet më vonë u dërgua një ekspeditë e dytë romake për të kapur brendësinë. Ilirët u bënë aleatë me maqedonasit dhe lufta mes dy palëve zgjati 51 vjet. Genthi, mbreti i fundit ilir u dorëzua në vitin 168 pes.

Në fund të luftës, i gjithë Gadishulli Ballkanik u bë territor romak. Romakët e quanin Ilirinë provencën e Ilirikut; shtrihej deri në Istria, Sllovenia moderne në veri deri në lumin Drin, në Shqipërinë qendrore në jug; kryeqyteti i saj, Salona, ​​ishte në Kroacinë moderne, pranë Splitit të sotëm. Dalmacia dhe Panonia ishin dy shtetet e saj.

Romakët e mbajtën Ilirinë për katër shekuj. Ndërsa atje ata sollën shumë qytetërim si ndërtimi i Via Ignatia, rruga e ushtrisë, ujësjellësit dhe një amfiteatri, që ende qëndron sot. Ata ndikuan shumë në popullatë, duke kolonizuar bregdetin.

Shumë ushtarë ilirë iu bashkuan legjionit romak dhe u dalluan duke arritur në gradat e larta të gardës pretoriane dhe disa madje hynë në histori si perandorë romakë, si Klaudi II, Aureliani, Diokleciani dhe Kostandini i Madh, perandori i parë i krishterë dhe themeluesi i Bizantit. , dhe më vonë perandori bizantin Justinian që ndërtoi Hagia Sophia, model për të gjitha kishat ortodokse greke. Vetë Shën Pali predikoi në Ilirik, dhe megjithëse Shqipëria sot mendohet si kryesisht myslimane, historikisht ajo ishte e krishterë për mbi 1000 vjet.

Burimet e zgjedhura:

• Shqiptarët: Një studim për vendin, Robert Elsie / Walter Iskaw
• Encyclopedia Brittanica: Iliria
• Wikipedia: Iliria
• ~Lulzim Osmanaj