Dijetari dhe historiani skocez, George Finlay: Shqiptarët janë pasardhës të linjës së racës së cilës i përkisnin Epiriotët dhe Maqedonasit e lashtë
Dijetari dhe historiani skocez, George Finlay (1799-1875) ishte një mbështetës i hershëm i pavarësisë së Greqisë nga Perandoria Osmane dhe u nis për në Greqi në vitin 1823, ku takoi Lord Bajron në Cefaloni në nëntor të atij viti. Ai ishte një mik i ngushtë i oficerit të marinës britanike Frank Abney Hastings (1794-1828) dhe kaloi shumë kohë duke lundruar me të në ujërat greke për të ndjekur rrjedhën e kryengritjes. Pas pavarësisë, Finlay bleu një pronë në Atikë dhe më vonë jetoi në rrugën Adrianou në lagjen Plaka të Athinës (kryesisht shqipfolëse), ku iu përkushtua shkrimit të historisë së Greqisë dhe ku thuhet se kishte pasur një ndikim të caktuar në Politika greke.
…Finlay ofron një përshkrim të hollësishëm të pranisë së shqiptarëve në Greqinë qendrore në mesin e shekullit të nëntëmbëdhjetë, të origjinës shqiptare të “fustanellës” dhe të fatit tragjik të shqiptarëve suliot në kohën e Ali Pashës.”
1-“Shqiptari përbën një racë të veçantë midis kombeve të Evropës. Ata janë supozuar nga disa se janë përfaqësues të pellazgëve. Ata e quajnë veten Shkipetar. Disa supozojnë se ata i kishin pushtuar rajonet që banojnë tani para ditëve të Homerit dhe se ata janë pasardhës të linjës së racës së cilës i përkisnin epirotët dhe maqedonasit e lashtë si fise të afërm. Aleksandri i Madh, sipas këtyre arkeologëve, duhet të ketë folur një dialekt të lashtë shqiptar në banketet e tij të trazuara me oficerët e tij maqedonas.
Studimet e filologjisë moderne kanë vërtetuar pa diskutim se gjuha shqipe është një zëvendësim i hershëm nga sanskritishtja dhe se gramatika e saj ishte e plotë në një datë të vjetër sa dialekti më i vjetër grek. Pothuajse i njëjti kufi ndan popullsinë helene nga ajo johelene në ditët e sotme si në kohët e lashta. Tukididi i quan barbarë amfilokët që banonin në krye të Gjirit të Artës. Straboni thotë se një racë banonte në të gjithë vendin, nga malet Acrocerauniane deri në kufijtë e Thesalisë dhe në fushën e Pelagonisë, me emrin epirots ose maqedonas, sepse të dy flisnin të njëjtën gjuhë.
2- Shtrirja e vendit të pushtuar nga raca shqiptare shfaqet më qartë në një hartë me ngjyra sesa në përshkrimin më të imët. Maratona, Plataea, Leuctra, Salamis, Mantinea, Ira dhe Olimpia, tani janë të banuara nga shqiptarë dhe jo nga grekë. Edhe në rrugët e Athinës, ndonëse ka qenë për më shumë se një çerek shekulli kryeqyteti i një mbretërie greke, gjuha shqipe ende dëgjohet mes fëmijëve që luajnë në rrugët pranë tempullit të Tezeut dhe harkut të Hadrianit.
3-Ishulli i Hidrës përmbante afro njëzet mijë banorë të racës së pastër shqiptare para Revolucionit Grek. Është një kreshtë e gjatë shkëmbinjsh gëlqerorë, me vetëm disa hektarë tokë të aftë për kultivim.
Hidriotët e çdo rangu shfaqnin karakterin e veçantë të racës shqiptare. Ata ishin krenarë, të pafytyrë, të trazuar dhe të pangopur për fitim. Primatët ishin xhelozë dhe kërkues, njerëzit e vrazhdë dhe të dhunshëm. Por të dy zotëronin disa virtyte të shkëlqyera; dhe ata dalloheshin nga grekët për dashurinë e tyre për të vërtetën dhe për ndershmërinë me të cilën ata përmbushën angazhimet e tyre. Nuk kishte tregtarë në Levant që paguanin më me përpikëri se tregtarët dhe nuk kishte detarë që kujdeseshin më mirë për anijet dhe ngarkesat sesa marinarët e Hidrës.
4-Rreth vitit 1730, kur kolonia shqiptare u vendos në ishullin e atëhershëm të shkretë për t’i shpëtuar ekstraksioneve të pashait të Moresë, administrimi lokal i komunitetit të vogël tregtar iu besua tre pleqve, të quajtur në shqip. dialekt, plekjeria, të cilët zgjidheshin nga populli. Haraçi vjetor i paguar sulltanit arrinte në 200 piastra, një shumë në atë kohë jo e barabartë me 30 sterlina.
Burimi:
THE ALBANIANS
Chronicle of a Philhellene
George Finlay
___
Per ata dëshirojn të blejn librin:
THE ALBANIANS: Chronicle of a Philhellene
__
Nga Mane Dine
