Bariq, kroati që diktoi shqipen në 1920-ën në mes të Beogradit

Fillimi i interesimit për mësimin e gjuhës shqipe në Serbi, e ka zanafillën më 1905, kur Universiteti i Beogradit, që atë vit doli nga Shkolla e Madhe, nxori rregulloren për fillimin e mësimdhënies së gjuhës dhe letërsisë shqipe.

Rektori i Universitetit të Beogradit më 1907, prof. Jovan Cvijiq, shumë herë në punimet e tij ka theksuar rëndësinë e studimit të gjuhës dhe kulturës shqipe.
Mund të hapet një fushë e re e studimeve ku të fillojnë studimet për etnografinë, gjuhën dhe dialektet e arbanasve”, thotë ai në librat e tij. Vetëm në vitet 1920-1921 u vu lënda “Historia dhe gramatika e gjuhës shqipe”.

Edhe pse bëhet fjalë vetëm për lëndën, që atë vit u vu në programin mësimor të Fakultetit Filozofik, është ai vit që merret edhe si fillim i albananologjisë në Universitetin e Beogradit.

Merita më e madhe për vënien e kësaj lënde dhe zgjerimin e interesimit për studimin e gjuhës shqipe, i takon indoevropianit Henrik Bariqit, kroatit me besim katolik, lindur në Dubrovnik, që kish mbaruar studimet jashtë vendit, në Grac dhe Vjenë të Austrisë.

Ai për shumë vite u mor me studimet e gramatikës krahasuese dhe historike të gjuhëve indo-evropiane dhe ishte veçanërisht i interesuar për studimin e gjuhëve parasllovene dhe ballkanike, duke treguar prirje dhe interesim të posaçëm për studimin e gjuhës shqipe.

Që nga punimet shkencore të vitit 1918 e deri tek faza e tij më e maturuar që i përket viteve 1950-1960, ai shkroi një numër shumë të madh studimesh gjuhësore, në të cilat temat albanologjike zinin vendin kyç.

Henrik Bariq, veç të tjerave, u mor me çështjen e prejardhjes së shqiptarëve dhe historinë e gjuhës shqipe, u dallua si kryeredaktor i publikimeve të ndryshme, të cilat u dalluan për nivelin e lartë shkencor brenda dhe jashtë vendit, midis të cilave mund të veçohet “Arkivi për vjetërsinë, gjuhën dhe etnologjinë shqiptare”, “Biblioteka e Arkivit”, “Biblioteka Linguistike”, “Vjetari i Institutit Ballkanologjik” etj.

Në vitin 1924, Këshilli i Fakultetit Filozofik mori vendimin për themelimin e Seminarit për filologjinë shqipe, i cili iu besua Henrik Bariqit.

Në këtë seminar u regjistrua një numër i vogël studentësh, por devotshmëria e këtij shkencëtari, si dhe serioziteti në punën shkencore ndikuan mjaft që Universiteti i Beogradit të bëhej i vetëdijshëm për rëndësinë e gjuhës shqipe dhe institucionalizmin e saj.

Kështu profesori i madh në kuadrin e ligjëratave të tij, gjatë vitit shkollor 1922-1923 u përqëndrua në gjuhët parasllovene në Gadishullin Ballkanik, si dhe ndikimet e latinishtes në gjuhën shqipe.

Nga viti 1923 deri më 1927 ai drejtoi disa kurse të ndryshme, në kuadrin e të cilave përpunoi dhe çështjen e glosave maqedonase, mbishkrimeve ilire, atë të morfologjisë shqipe dhe në vitin shkollor 1926-1927 ai dha lëndën “Hyrje në historinë e gjuhës shqipe”.

Si profesor i rregullt, nga viti 1930, Henrik Bariq ka dhënë disa lëndë, midis të cilave mund të përmendim:Marrëdhëniet reciproke të gjuhëve ballkanike, Kronologjia e fonetikës shqipe, Gramatika historike e shqipes, etj.
Profesori Bariq pati një proces gjyqësor nga “gjykata e nderit”, bërë në emër të popullit, u largua nga Universiteti i Beogradit në maj të 1945.

Bariq u largua nga Beogradi në këtë kohë dhe shkoi në Zagreb, më pas në 1952 u shpërngul në Sarajevë, ku jetoi deri në fund të jetës së tij dhe ku i kushtoi gjithë punën e tij studimeve të ballkanologjisë dhe albanologjisë.

(Merima Krijezi, Studime albanologjike)